“Problemen hoef je niet altijd op te lossen. We laten mensen vooral gewoon zijn wie ze zijn”
Debora heeft bij WonenPlus zelf kunnen ontdekken wat goed voor haar is. En dat was niet vanzelfsprekend. Net als veel andere mensen met verstandelijke en soms ook fysieke beperkingen en bijkomende psychiatrische of verslavingsproblemen, kon zij bij andere organisaties niet het leven leiden dat zij wilde. Uiteindelijk kwam ze bij WonenPlus in Geleen. Daar krijgt ze alle ruimte om te zijn wie ze is, onder meer van begeleider Daniëlle Smid. “We vragen onze bewoners: ‘Wat zou je echt graag willen in je leven?’ De antwoorden nemen we heel serieus. Wie ben ik om te zeggen dat iets niet haalbaar is?”
Impressie van de korte documentaire van WonenPlus ‘Net als jij – de corona-lockdown in de gehandicaptenzorg’
Er zijn veel (oudere) mensen met multiproblematiek. Zij kunnen vaak niet naar een verzorgings- of verpleeghuis. Bij WonenPlus kunnen ze wel terecht. Speciaal voor deze cliënten heeft de organisatie een leegstaand schoolgebouw omgebouwd. Iedere cliënt heeft een eigen keuken, douche en toilet en kan gebruik maken van gemeenschappelijke voorzieningen. Mensen kunnen daar tot het einde van hun leven blijven wonen zoals ze zelf willen. Persoonsgerichte zorg dus. Waarom lukt het hier wel?
Eigen normen en waarden loslaten
“De mens boven de regeltjes, dat is ons uitgangspunt”, vertelt begeleider Daniëlle. “En dat is niet zomaar een kreet. Het betekent dat je als begeleider je eigen normen en waarden moet durven loslaten. Iedereen mag hier zijn wie hij of zij is. Problemen hoeven niet altijd te worden opgelost. Het gaat er vooral om goed te luisteren naar wat iemand wil en nodig heeft. Dat geeft onze bewoners een gevoel van rust en veiligheid.”
Debora beaamt het: “Voordat ik bij WonenPlus kwam, woonde ik bij een andere organisatie. Daar voelde ik me niet veilig. Er woonden daar te veel mensen. De begeleiding had geen tijd voor me. Toen ik bij WonenPlus kwam, werd ik heel hartelijk ontvangen. De begeleiding stond met open armen voor me klaar. Ik heb ze meteen geknuffeld, ik was zo blij.”
Zelf laten beslissen en ervaren
“Onze bewoners zijn vaak in hun leven bij meerdere organisaties verbleven”, aldus Daniëlle. “Daar hebben ze geleerd om hun wensen en behoeften te parkeren. Dat komt omdat de begeleiding vaak gericht was op beheersing. ‘Als de bewoner maar geen woede-uitbarstingen krijgt’, wordt er gedacht. Dat is te begrijpen, maar ook zonde. Er is zoveel mogelijk. Wij maken het cliëntondersteuningsplan voor 99 procent samen met de cliënt. Daarbij vragen we: ‘Wat zou je echt graag willen in je leven?’ Een bewoonster vertelde mij dat ze terug naar school wilde om meer te leren. Ik zei: ‘Gaan we doen’. Triest om te zien hoe verbaasd ze over mijn reactie was.”
Een andere bewoonster van WonenPlus, een vrouw die 24-uurs zorg nodig heeft, wilde graag gaan samenwonen. “Als je gaat samenwonen moet je normaal gesproken de zorg uit”, vertelt Daniëlle. “En als je dan terug wil, moet je je opnieuw aanmelden. Daarom zeiden we tegen de bewoonster: ‘We proberen het zonder uitschrijven.’ Dit kon omdat we ambulante begeleiding zijn gaan bieden. Na een jaar trok ze de conclusie dat ze toch bij ons wilde wonen. Het heeft echt meerwaarde om iemand dat zelf te laten ervaren. Als ik dingen voor een bewoner bepaal, krijg ik weerstand. Logisch. We willen allemaal zelf ontdekken wat goed voor ons is.”
WonenPlus begeleidster Daniëlle (rechts) in gesprek met cliënt
Ook Debora heeft zelf kunnen ervaren wat voor haar wel en niet werkt. “Ik verlangde ernaar om op mezelf te wonen. Daarom heb ik een tijdje begeleid wonen geprobeerd. Maar dat bleek toch te moeilijk. Toen heb ik aan de manager van WonenPlus aangegeven dat ik weer terug wilde naar een groep. Samen met de begeleiding heb ik besproken wat de beste oplossing is voor mij. Dat is hier wonen, in het schoolgebouw.”
Soms mensen beschermen
Gevraagd naar wat dan het verschil is met andere organisaties, zegt Debora: “De begeleiders hebben hier tijd voor me. Ik kan altijd op ze terugvallen. Als ik negatieve gedachten heb, kan ik samen met de begeleiders hiernaar kijken. Zo heb ik regelmatig de neiging om te vluchten. Maar ik kan niet blijven verhuizen. Dan vragen ze: Heb je bepaalde stappen ondernomen daarin? Of: Wat heb je zelf gedaan om van die gedachtes af te komen? Ik hoef mezelf niet anders voor te doen. Er wordt naar me geluisterd. Ik krijg hier het gevoel dat ik ertoe doe.”
Toch is het soms ook nodig om mensen te beschermen. Bij die ene procent sturen de begeleiders bij op sommige doelen. Daniëlle: “Je hebt weleens mensen die niet willen douchen. Maar mensen wonen natuurlijk wel in een groep. En je wilt niet dat iemand wordt genegeerd, omdat hij niet zo prettig ruikt. Dan proberen we toch die bewoner te overtuigen dat hij zich wast.”
Debora (links) in haar eigen appartement
Geen kant-en-klare oplossingen
Bewoners van WonenPlus kunnen zichzelf zijn, in al hun kwetsbaarheid. Dat betekent dat begeleiders ook kwetsbaar moeten durven zijn. De werkcultuur is open en eerlijk. Daniëlle: “Ik zeg altijd tegen begeleiders: “Ken jezelf en neem jezelf mee in je werk, met je sterke en je zwakke kanten. Je bent net zo menselijk als ieder ander.” Een cliënt wil het gevoel hebben: ‘Die begrijpt me echt.’ Dat hebben ze liever dan een kant-en-klare oplossing. Het gaat om onvoorwaardelijke steun, ook wanneer een bewoner bijvoorbeeld een woede-uitbarsting heeft. Onze bewoners hebben een heel klein netwerk, wij zijn degenen op wie ze terug kunnen vallen. Als ze dat bij ons niet kunnen, bij wie dan wel?”
Debora voelt zich intussen als een vis in het water bij WonenPlus. Als er momenten zijn waarop ze even op zichzelf wil zijn, trekt ze zich terug in haar appartement. “Even mezelf weer opladen, lekker muziek luisteren en dansen. Dat vind ik leuk om te doen, dan kan ik er weer tegenaan. Ze krijgen mij hier niet weg, echt niet, ik zit hier goed.”
Leren van de open houding van WonenPlus?
Behandel mensen zoals je zelf behandeld wilt worden – dat is het uitgangspunt van de begeleiding bij WonenPlus. “We vinden het heel belangrijk om de cliënt zelf te laten ontdekken”, zegt manager zorg Corina Exposito. “En wat voor de cliënten geldt, geldt ook voor onze medewerkers. We willen dat zij zich veilig voelen en zelf leren ontdekken.”
Begeleiders van WonenPlus krijgen dan ook veel ruimte. “We laten mensen hulpverlener zijn in de volle omvang”, zegt bestuurder Will Linssen. “Daarbij leggen we zoveel mogelijk eigenaarschap op de werkvloer neer. De begeleiders staan immers dicht bij de cliënten en voeren het dagelijkse werk uit. Wanneer je je richt op wat er mis kan gaan, ga je voor mensen denken. Wij willen geen beleid maken op basis van incidenten. Wij filteren ons beleid liever op de vraag: Zetten we hiermee de cliënt centraal?”
Lees hier de interviews met begeleiders en bewoners van WonenPlus en laat je inspireren.
Dit artikel delen via: